یادداشت‌های علیرضا حنیفی

سریال چرنوبیل | یوهان رنک | خالق کریگ مازن | ۲۰۱۹

نقد فیلم

ارزیابی: بد

به امّید آنکه کسی دروغ نگوید!»

سریال‌هایی که دیده‌ام از تعداد انگشتان دست هم نمی‌کند. پس با خوش‌شانسی، صلاحیت و مصالح آن را ندارم که در مورد صفت این روزهای سریالِ چرنوبیل، بهترین سریالِ تاریخ، صحبتی کنم.

به گمانم بهتر باشد در مواجه با این سریال تاریخی گام‌گام پیش بروم تا صورت‌بندی مسائل با هم قاطی نشود.

فیلم بلند داستانی رُما | آلفونسو کوآرون | فیلمنامه از آلفونسو کوآرون | ۲۰۱۸

نقد فیلم

ارزیابی: بد

مهندسی فیلم و تبعات آن»

اوّلین اکران رُما» در جشنوارۀ فیلم ونیز بود که با استقبال بی‌نظیر منتقدان و هیئت داوران روبرو شد. منتقدان آن را یک شاهکار نامیدند و هیئت داوران نیز جایزۀ اول خود، شیر طلایی، را به فیلم جدید آلفونسو کوآرون» دادند. البتّه این تمام حواشی اکران رما در ونیز نبود. در بخشی از کنفرانس مطبوعاتی فیلم، کوآرون مجبور شد از سرمایه‌گذاریِ نتفلیکس سخن بگوید؛ سخنانی که بیش ‌از هر چیز، عدم اکران فیلم بر روی پرده‌های سینما را قصد داشت، توجیه کند.

فیلم بلند داستانی شرلوک جونیور | باستر کیتون | فیلمنامه از کلاید براکمن، جوزف میچل و جین هاوه | ۱۹۲۴

نقد فیلم
ارزیابی: شاهکار

  سینما؛ کارخانۀ رویاسازی»

فیلم_تجربی خانه‌ای که جک ساخت | لارس فون‌تریه | فیلمنامه از لارس فون‌تریه | ۲۰۱۸

پیش‌درآمدی بر فیلم جدید فون‌تریه»

پیش‌تر در نقد ملانکولیا– که در همین کانال در دسترس است- گفته بودم که باید چه بشود تا فیلم دیگری از فون‌تریه ببینم! ولی الان، حتّی کیفیت بلوری فیلم جدیدش نیامده، آن را دانلود کرده و روی پرده تماشایش کردم. فیلمی که حسّابی در محافل آکادمیک تحویل گرفته شده و در بین سه فیلم منتخب کایه‌دو‌سینما در سال نیز وجود دارد. حقیقت آن بود که حق با بقیه بود و این فیلم فون‌تریه اثری منحصر به فرد در کارنامۀ وی شده. الان که یکبار فیلم را دیده و این یادداشت را می‌نویسم، هنوز نسبت به فیلم موضع و ارزیابی خاصّی ندارم. فیلم جدید فون‌تریه بسیار دیرفهم است و نیاز به تامّلی بیشتر دارد. پس در واقع، این یادداشت به گونه‌ای پیش‌دیدار و راهنمایی برای تماشای دوّم من- و احیانا شما- است.

فیلم تجربی کلایمکس | گاسپار نوئه | فیلمنامه از گاسپار نوئه | ۲۰۱۸

نقد فیلم

ضدیادداشت

ارزیابی: خوب

مهمانی نفرین‌شده»

واقعیت‌اش نمی‌توانم انکار کنم؛ انگار از فیلم جدید گاسپار نوئه خوشم آمده است-عجب گناه بزرگی!-. هیچ یک از فیلم‌های قبلی نوئه، فیلم مورد علاقه‌ام نبوده‌اند؛ بجز برگشت‌ناپذیر» که آن را هم فیلم قابل تماشا و مهمّی می‌دانستم. امّا، این فیلم دیوانه‌وار گاسپار نوئه» حقیقتا فیلم بدی نیست. چرا که معتقدم نوئه در این فیلم به تعادلی میان ایده‌ها– و گذر از مرزهای سینما- و یک فیلم بلند داستانی رسیده است. به بیان دیگر، این فیلم نوئه از بین دیگر آثار وی کمترین مایه را برای قرارگیری در دسته‌بندیِ فیلم تجربی» دارد.

فیلم بلند داستانی ماجرای نیمروز: ردّ خون | محمدحسین مهدویان | فیلمنامه از ابراهیم امینی و حسین ترب‌نژاد | ۱۳۹۷

جشنوارۀ فیلم فجر

نقد فیلم

ارزیابی: فاجعه

گیشه دستور می‌دهد!»

آنچنان طرفدار ماجرای نیمروز نبودم و طبعا الان هم نیستم. هر چند که معتقدم ماجرای نیمروز ، بهترین فیلم آنْ سالِ جشنوارۀ فجر بود. با این وصف، و سابقۀ فیلمساز با استعداد آن- محمّدحسین مهدویان»- ماجرای نیمروز: ردّخون»، یک عقب‌گرد جدّی است. ردّ خون در حسرتِ نگاه بدیع فیلمسازش است و بلاتکلیف. این فیلم با نگاه به گیشه، خود را در سینمای ایران وجود یافته می‌بیند. در واقع، ردّ خون تمام بدی‌های ماجرای نیمروز را دارد به انضمام مشکلات جدیدتری که یک سنّت –تقریبا همیشگی- سینمایی را یادآور می‌شود: در بیشتر مواقع دنبالۀ فیلم‌ها از خود فیلمِ اصلی ضعیف‌تر هستند.

فیلم بلند مسخره‌باز | همایون غنی‌زاده | فیلمنامه از همایون غنی‌زاده | ۱۳۹۷

ضدیادداشت

نقد فیلم

ارزیابی: فاجعه

ارجاع می‌دهم؛ پس هستم!»

اگر تا به حال فرصت تماشای مسخره‌باز» غنی‌زاده را نداشته‌اید، قطعا کار بسیار واجب و مهمّی داشته‌اید والّا تا به حال باید فیلم را تماشا کرده باشید. هر چند که فیلم را ابدا دوست نداشتم، امّا، به همه دیدن این فیلم را توصیه می‌کنم.  اندر احوال فیلم صرفا این را بگویم که مسخره‌باز، اجتماعی نیست؛ اصلا، فیلم نه در زمان خاصی اتفاق می‌افتد و نه در جغرافیای خاصی. اولین فیلم همایون غنی‌زاده می‌توانست یک اثر بسیار خوب و دلنشین باشد، ولی، فیلمساز با طیِ طریقی سخت، ادعایی گزاف می‌کند که به شدت هم اثرش را به زمین‌ می‌زند.

فیلم بلند داستانی قاپ‌زنی | گای ریچی | فیلمنامه از گای ریچی | ۲۰۰۰

نقد فیلم

ارزیابی: خوب

الماس رو بردار و فرار کن!»

جالب است که بدانیم قاپ‌زنی» دومین فیلم گای ریچی بوده و اولین فیلم وی نیز تحت عنوان ضامن، خشاب و دولول تازه شلیک شده» در همین حال‌وهوایِ قاپ‌زنی بوده. در واقع، فیلم اول گای ریچی، تمرین و مقدمّه‌ای بر ساختار پیچیدۀ دومین فیلم‌اش بوده. البتّه به خوبی می‌دانم که گای ریچی بعد از این دو فیلم مسیر آنچنان جالبی را طی نکرده است. اوضاع اینقدر وخیم شده است که پوستر، عوامل و تیزرهای فیلم‌هایش، به تنهایی، می‌توانند مخاطب را از تماشای فیلم‌هایش منصرف کنند. گویا آقای ریچی آخرین فیلمش علاءالدّین بوده که نقد و یادداشت مثبتی از این فیلم به چشم نخورده است. البتّه این روند قابل پیش‌بینی هم بود. چرا که با ازدواج با مدونا، از دست رفتن چشمه‌های خلاقیت و اصالت هنری کمترین بهایی است که باید بابتش پرداخت. بگذریم.

فیلم بلند داستانی قصر شیرین | رضا میرکریمی | فیلمنامه از محسن قرایی و محمد داوودی | ۱۳۹۷

نقد فیلم

ارزیابی: بد

خیلی دور، و به ندرت، خیلی نزدیک»

پیش از تماشایِ قصر شیرین»، سینمای میرکریمی را با عبارت بلاهت معصومانه» توصیف می‌کردم. این ترکیب موجز اعتبار خود را از دو رکنِ اساسی سینمای میرکریمی بدست می‌آورد: سادگیِ روایتِ فیلم‌های وی و از طرفی دیگر، نگرش سطحی فیلم‌ساز به موضوعات مختلف. به عنوان نمادی برای عبارتِ بلاهت معصومانه می‌توانم به شخصیت دکتر عالمِ فیلم خیلی دور، خیلی نزدیک» اشاره کنم. شخصیتی -در ظاهر- خداناباور که در اثر نگرش سطحی فیلمساز تنها در حدوقامت یک قهرکننده با خدا ظاهر می‌شود. به همین خاطر، بیشتر لحظاتِ سینمای میرکریمی برای من از لحاظ احساسی خیلی دور» تلقّی می‌شوند. امّا هر از چندگاهی نیز، سینمای میرکریمی بارقه‌هایی از سینمای ناب را در خود نشان می‌دهد. برای من یکی از این لحظات نابی که سینمای میرکریمی برایم خلق کرده است، صحنه‌های ابتداییِ حضور ِ فیلم زیر نور ماه» در زیر پل است. لحظاتی که هر چند از نظر زمانی طول آنچنانی ندارند امّا، از معدود صحنه‌هایی است که مرا به فیلم و حس‌وحالش خیلی نزدیک» می‌کند. با این پیش‌فرض نسبت به فیلم‌های میرکریمی، قصر شیرین» با ازدست رفتن باورپذیری در روایت همراه شده که مرا در وضعیت جدیدِ خیلی دور، و به ندرت، خیلی نزدیک» نسبت به فیلمساز –و فیلمش- قرار می‌دهد. و البتّه در صورت امتداد این وضعیت به فیلم‌های بعدی، می‌توان این موضوع را هشداری برای از دست رفتن یک فیلمساز بااستعداد تلقّی کرد.

فیلم کوتاه سقوط | جاناتان گلیزر | فیلمنامه از جاناتان گلیزر |  ۲۰۱۹

نقد فیلم

ارزیابی: خوب

سقوطِ آدمی»

عجیب و غریب» دم‌دستی‌ترین ترکیب برای توصیف فیلم کوتاه جاناتان گلیزر است. البتّه این ترکیب کم‌و‌بیش قابل تعمیم به کل سینمای وی و حتّی شخص فیلمسازش نیز هست. برای این موضوع، تنها کافی است اشاره کنم که گلیزر همان کسی است که ساخت فیلم زیرِ پوست» (محصول سال ۲۰۱۳) را در کارنامۀ خودش دارد. این فیلم کوتاه تا به اینجای سال، برایم محبوب‌ترین فیلمِ سال بوده، هر چند که بعید است بتواند این مقام را حفظ کند. ناسلامتی امسال، سالِ بزرگان است؛ دنبال کس خاصی می‌گردید؟ اسکورسیزی و ایستوود را می‌‌گویم.

‌سازش‌ناپذیر»

 
در ستایشِ‌ کلینت ایستوود که در آستانۀ ورود به دهۀ نهمِ زندگیِ پربارش است.

انسان ممکن است نابود شود، ولی هرگز شکست نخواهد خورد.

اکنون زمان آن نیست که بیندیشی چه نداری، فکر کن با آنچه هست چه می‌توانی بکنی.

__ارنست همینگوی، پیرمرد و دریا__

کلینت ایستوود در آستانۀ ورود به نود سالگی است و هم‌چنان فیلم‌هایش از مهم‌ترین و بهترین‌ فیلم‌های سال هستند. در واقع، کاری که او اکنون در حال انجام آن است بی‌شباهت به کار ستُرگ سانتیاگویِ پیرمرد و دریا نیست؛ پیوسته با فیلم‌های مختلف‌اش راه‌های جدیدی را برای خودش و مایِ مخاطب می‌گشاید. هم ایستوود و هم سانتیاگو با ایمانِ به خود دست به ماجراجویی‌هایی زده‌اند که شکست‌ناپذیری خودشان را در طول زمان ثابت کرده‌اند؛ هرچند که ممکن است در نهایت نابود شوند؛ همچونِ والت کوالسکیِ گرن‌تورینو (2008) که در نهایت می‌میرد ولی، فاتحانه این دنیا را ترک می‌کند. به همین خاطر است که ایستوود را بزرگترین فیلمساز زندۀ جهان می‌دانم. او طی نیم‌ قرن فیلمسازی، نه شکستی خورده و نه گذاشته است که آرمان‌هایش رنگ ببازند.